Dve velike svetske religije, tačnije filozofije, usko su vezane za ovaj grad. U Sarnathu, predgrađu Varanasija, Buda Šakajamuni (Shakyamuni), nakon što je postigao oslobođenje od večnog kruga rađanja i umiranja, počeo je svoje propovedanje, a upravo je taj početak u budističkoj filozofiji poznat kao „prvi obrtaj točka darme (doktrine)“.
Točak darme je jedan od simbola budizma, a možemo ga videti na zastavi Republike Indije, čime je ovom gradu iskazana velika čast, jer se ovaj simbol veže baš uz njega. Iako je budizam danas gotovo nestao iz Indije, Sarnath je danas najpoznatije mesto hodočašća miliona budista iz Kine, Tibeta, Japana, Burme, Tajlanda, Vijetnama, Laosa i Kambodže. U blizini Varanasija su do dolaska mogulskih vladara u 9. veku delovale i istorijski važne monaške budističke škole, kao što su Nalanda i Vikramashile, iz kojih su izašli naučnici kao što su Atisha (apostol Tibeta), Shantideva, Chandakirti i Nagarjuna, kojima na području logike ni danas nema premca.
U gradu je takođe delovao uz Budu najveći mislilac Indije – Sankara. Ovaj naučnik, utemeljivač monističkog pravca u indijskoj filozofiji, baš u Benaresu, na već pomenutom Manikarnika gatu, izložio je svoje poznate komentare na Vedanta sutre (logičke istine), Upanišade (filozofski tekstovi kojih ima oko 150), kao i na Bagavad-Gitu (božanska pesma koja spada u šestu knjigu velikog epa Mahabharate).
Njegova učenja su kasnije zapisana na palminom lišću, pa su se zatim razgranala širom Indije. Sankarina filozofija je jedan od stubova na kojima počiva celokupna indijska misao. Veliki je bio ovaj mislilac, mistični pesnik i osnivač isposničkih redova koji postoje i danas, a njegova tumačenja vedskih spisa i danas se drže za najmerodavnija. Njegovi naslednici danas se zovu Sankaracarya.
Značajan trag na ovom mestu ostavio je i jedan od pionira teističkog pravca indijske filozofije – Ramanuja (1017), zatim njegov sledbenik Madhava, a Sankarina učenja, koja su tada bila dominantna u Indiji, ovde je pobijao „zlatni avatar“ iz Bengala, Caitanya Mahaprabhu (15. vek). Ako sve ove činjenice uzmemo u obzir, sigurno ćemo se složiti s velikim indijskim verskim reformatorom svamijem Vivekanandom, koji u jednom svom dokumentovanom govoru kaže: „Baš kao što se krv pumpa iz srca u sve ostale delove tela, tako i duhovno nasleđe Indije od najranijih vremena putuje upravo iz Benaresa u sve ostale delove ove velike zemlje.“
U novije vreme u Varanasi su rado dolazili velikani indijske misli, kao što je to Ramakrišna Paramahamsa, zatim njegov čuveni učenik, malopre pomenuti svami Vivekananda, pravnik i sveštenik, koji je među prvima upoznao Zapad s drevnom indijskom misli. Ovamo je takođe često svraćao kontroverzni, originalni i jedinstveni Jiddu Krishnamurti, za kog je Oldous Haksli napisao da ga njegovi govori podsećaju na govore Bude. Mahatma Gandi je na gatovima Varanasija tražio duhovni mir, osećajući duhovni naboj ovog svetog mesta.
Benares je i grad gde se čuva uspomena na najvećeg indijskog književnika Tulsidasa, koji je tu umro 1623. godine, a uz Tagoru je svakako najpoznatije ime indijske književnosti. Tulsidas je poznat i po tome što je književnost približio masama, pišući na jeziku naroda, a ne na sanskritu, a to je i jedan od razloga njegove popularnosti. U hramu Tulsi Manas Mandir, koji je posvećen bogu Rami, na zidovima se nalazi uklesano njegovo književno remek-delo „Ramcharitmanas“, i danas je to mesto jedna od najvećih turističkih atrakcija ovoga grada.
Grad je poznat i po svom čuvenom univerzitetu, gde se posebna pažnja posvećuje izučavanju sanskrita, do danas filozofski najpreciznijeg svetskog klasičnog jezika. Ono što je latinski jezik u filozofiji evropskog srednjeg veka, to je sanskrit u domenu indijske misli, ali to je i jezik učenih pandita (naučnika), a ne običnog naroda, a indijski panditi su poznati po svojoj učenosti, posebno oni iz Benaresa.
Korisni linkovi
Hvala puno za iscrpna obaveštenja.